Systemisch werk gaat over liefde. Uit liefde voor onze familie en verlangen erbij te horen doen we veel. Soms veel te veel en te zwaar voor het kind dat je was. Met compassie aannemen en voor waar nemen wat er is, geeft rust en ruimte voor een nieuwe vrije beweging. Zo’n tien jaar geleden maakte ik kennis met het systemisch werk en familieopstellingen in een nascholing. Een wereld ging voor mij open en een persoonlijke en professionele ontwikkeltocht volgde. Met het systemische werk kwam ik op diepere lagen in mijzelf, met wezenlijke verschuivingen als resultaat. Ook bij cliënten waar ik het langzaamaan ging toepassen, zag ik de verschuivingen na een opstelling. Zo effectief met zo weinig woorden; de kracht van het ervaren en waarnemen zonder de ruis van het verhaal.
In deze blog neem ik je mee in de achtergrond van het systemisch werk en de grondbeginselen ervan. Het gaat in opstellingen vooral ook over ervaren en waarnemen. Het verwoorden en toelichten kan tot op zekere hoogte. Hoe het is om in een energieveld van een familiesysteem te staan kan je dus ook alleen maar ervaren, niet verklaren. Wil je weten hoe een familieopstelling in zijn werk gaat, lees dan mijn blog over familieopstellingen in de praktijk in Gouda en Berkel & Rodenrijs. Hier nu eerst meer informatie het ontstaan en de uitgangspunten in het systemische werk met familieopstellingen.
Achtergrond van het systemisch werk
Aan het systemisch werk zoals het vandaag de dag toegepast wordt ligt het werk van Bert Hellinger ten grondslag. Hij begon begin jaren 90 te werken met opstellingen. Een groep mensen die het familiesysteem van de cliënt representeren zonder enige voorafgaande instructie. Verschillende therapievormen zoals het psychodrama (Moreno), het werken met familiesystemen door Virginia Satir in de jaren 70, de Transactionele Analyse (Berne) en de contextuele therapie ontwikkeld door Ivan Boszormenyi-Nagy zijn bouwstenen voor de ontwikkeling van het systemisch werk. Het in opstellingen werken met de onderliggende onzichtbare dynamiek in een familiesysteem, die door verschillende generaties heen zijn doorwerking heeft.
Het familiesysteem, voor altijd samen
De binding met je familiesysteem is een gegeven. Vanaf het moment dat je geboren wordt hoor je bij een familie. De band met je ouders, broers en zussen, grootouders en verder terug blijft altijd bestaan. Ook al heb je nu geen contact meer met je familie, je blijft met ze verbonden door het feit dat je uit je beide ouders bent ontstaan.
Als kind ben je loyaal aan je ouders en familie uit het verlangen om te overleven en erbij te horen. Zo vormt zich in het opgroeien bij je ouders en in je familie je gevoel van veiligheid, vertrouwen, je normen en waardenpakket en je gedragspatronen. Hierdoor heeft je leven zich gevormd. Dit kan passend zijn maar ook beknellend of je belemmeren in het op je eigen wijze invulling geven aan je leven. Zo ben je misschien werk gaan doen wat in jouw familie goed aanzien heeft en voorbij gegaan aan je eigen talenten en verlangens. Je bent iets gaan doen “omdat wij dat zo doen in deze familie” uit loyaliteit aan het familiesysteem.
Het familiesysteem wil compleet zijn
Een ander gegeven is dat een familiesysteem compleet wil zijn. Dit is een onbewust mechanisme waar we allemaal altijd mee te maken hebben door de binding met ons familiesysteem. Dit betekent dat gebeurtenissen van generaties terug die verzwegen worden kunnen doorwerken tot op de dag van vandaag. Een voorbeeld is het niet meer spreken over een jong overleden kindje. Het kindje is als het ware ‘vergeten en ‘verdwenen’ uit de familiestamboom maar ooit geboren en hoort er wel degelijk bij. In volgende generaties kan zich dat bij een familielid uiten bijvoorbeeld in je plek niet kunnen vinden, onverklaarbaar gedrag of gevoelens van angst of er niet bij te horen hebben. Je draagt als het ware het lot van de ander en probeert daarmee onbewust de balans te herstellen uit liefde en loyaliteit aan het systeem. Deze invloeden zijn sterk en wij zijn onvoorwaardelijk loyaal aan onze familie, ook al zou je je van hen afkeren.
Liefde is de brandstof
Liefde is de energie in een familiesysteem. Als je in je systeem van herkomst je eigen plek inneemt en je eigen lot draagt, ben je verbonden met je familie en vrij om je eigen leven te leven. Door gebeurtenissen in de familie, soms al generaties terug, kunnen zogenaamde dynamieken en verstrikkingen ontstaan, waardoor de liefde niet meer vrij kan stromen en je klachten of problemen kunt ervaren. Hierboven noemde ik als voorbeeld al je plek niet kunnen vinden en angstgevoelens. Ook problemen met het aangaan of onderhouden van relaties of je buitengesloten voelen kunnen het gevolg zijn van dynamieken en verstrikkingen in je familiesysteem. In een familieopstelling komen onderliggende dynamieken en verstrikkingen aan het licht. Dit geeft de mogelijkheid om met interventies de ordening te herstellen zodat de liefde weer te laten stromen. Hieronder lees je meer over de ordening en wetmatigheden in het systemisch werk. Als je wilt weten hoe een zo’n familieopstelling in zijn werk gaat, lees dan mijn blog familieopstellingen in de praktijk.
De wetmatigheden in het systemisch werk
In het systemische werk gaan we uit van een ordening gebaseerd op universele wetmatigheden. Telkens weer blijken verstrikkingen te ontstaan als de ordening verstoord is doordat de wetmatigheden niet worden gerespecteerd. Als de ordening zich hersteld, kan de liefde weer stromen.
1. Binding, iedereen hoort erbij en heeft recht op een plek
Iedereen maakt deel uit van het systeem en blijft erbij horen. Iedereen heeft het recht om erbij te horen dat geldt dus ook voor de (jong) overledenen, dood geboren kinderen, ex-partners, zieken. Als een familielid wordt buitengesloten komt dit terug in een toekomstige generatie doordat iemand zich onbewust identificeert met de buitengeslotene.
2. Ordening, iedereen heeft zijn eigen plek in het systeem
Er is een natuurlijke ordening in het familiesysteem. Wat eerder komt, gaat voor wat later komt. Eerst de grootouders, dan de ouders en dan de kinderen. De oudste is de oudste, de jongste de jongste. Ook tussen relaties bestaat deze ordening. Eerst is er de partnerrelatie dan de relatie met de kinderen. Na een scheiding gaan de kinderen voor de relatie met de nieuwe partner.
Een voorbeeld van een verstoring in de ordening die vaak zichtbaar wordt in een opstelling is dat een kind zich groter maakt dan de ouder, zich boven de ouder plaatst. Als het kind uit liefde is gaan zorgen voor de ouder ontstaat er een verstrikking. Door te zorgen voor de ouder, voelde het kind zich misschien wel nodig en waardevol maar vaak ook boos en oordelend. Onbewust weet het kind dat de ordening niet klopt. De ouder komt eerst en zorgt voor het kind en niet andersom
3. Balans in geven en nemen
Als in een relatie de balans tussen geven en nemen is verstoord ontstaan er problemen. Tussen ouders en kinderen werkt het zo dat de ouder geeft en het kind neemt. Het kind geeft vervolgens later aan weer eigen kinderen. Op latere leeftijd kan het kind voor de ouder zorgen maar daarbij blijft het kind wel altijd het kind en de ouder, de ouder.
Binnen partner en werkrelaties geldt dat er een evenwicht en natuurlijke balans moet zijn tussen geven en nemen. Als deze verstoord raakt en de ene partner geeft of ontvangt gedurende langere tijd meer dan de ander werkt de relatie uiteindelijk niet meer.
Magische liefde en verstrikkingen
Als de drie wetmatigheden niet onderkend en gerespecteerd worden ontstaan er verstrikkingen. Verstrikkingen ontstaan uit liefde van het kind voor het systeem. Een kind neemt onbewust een taak van de ander op zich; een magische taak uit liefde . Hierboven noemde ik al het voorbeeld van kinderen die voor een ouder gaan zorgen. Deze taak is te groot, te zwaar en niet passend bij het kind. Het is geen keuze. Je wordt door het systeem aangenomen om dit te doen en bent in feite onschuldig in de verstrikkingen die je bij je draagt. Je voelt je er ook onschuldig bij. Aangezien het onbewuste patronen zijn kunnen ze heel lang volgehouden worden en als ze niet opgelost worden gaan ze mee in je eigen nieuwe systeem waar ze verder doorwerken.
De werking van een familieopstelling
In een familieopstelling komt er bewustzijn en licht op de dynamieken en verstrikkingen in een familiesysteem. Door het stap voor stap toepassen van de wetmatigheden om de natuurlijke ordening te herstellen. Het aanvaarden van wat er gebeurd is en ruimte geven aan de gevoelens die daarbij horen komt er rust komt en ontspanning in het systeem. De liefde kan weer vrij stromen. In dit proces word je je bewust van je magische taak en zijn uitwerking in jouw leven. Je zogenaamde dienende taak komt in zicht en je bent vrij om de beweging te maken die helpend is aan groei, aan jou en jouw systeem. Het kiezen voor je eigen leven, de dienende beweging, kan in eerste instantie ook veel ongemak en gevoelens van schuld oproepen. Deze gevoelens horen bij de beweging van magische binding naar verbinding. Daarna komt het gevoel van vrijheid en de opluchting. Vrij in verbinding met waar je vandaan komt.
Hij vertelde dat na een periode van innerlijk telkens weer zijn eigen plek innemen en teruggeven wat niet bij hem hoort, hij nu in de omhelzing met zijn moeder oprechte liefde voelt. De ordening is hersteld, de liefde stroomt weer vrij…
Heb je interesse in coaching of een familieopstelling?
Je bent van harte welkom in Gouda of Berkel en Rodenrijs. Via het contactformulier kan je mij mailen, bellen op 0630099459 kan uiteraard ook.
De praktijk in Gouda is ook goed bereikbaar vanuit de omliggende gemeentes Reeuwijk, Haastrecht, Waddinxveen, Boskoop, Moordrecht, Woerden, Schoonhoven, Oudewater, Bergambacht, Bodegraven, Stolwijk en Zoetermeer. Parkeren is gratis en kan voor de deur.
Woon je in Bergschenhoek, Bleiswijk, Rotterdam, Delft, Rijswijk of Pijnacker dan is mijn werkruimte in Berkel en Rodenrijs ook een goed alternatief. Parkeren is ook hier gratis en voor de deur.
Wil je graag meer weten over hoe een opstelling in zijn werk gaat, lees dan deze blog.
Bovenstaande blog is tot stand gekomen met informatie uit de volgende bronnen: Vonken van verlangen, systemisch werk perspectief en praktijk, Wibe Veenbaas en Joke Goudswaard, Utrecht, 2016. Opstellingenwerk, eenheidsbewustzijn in de praktijk, Evelien Hogeweg, mei 2015 en Coachen als professie, I.G.M. van der Pol, uitgeverij Boom Nelissen